زالودرمانی، یکی از درمان‌های طبیعی و شناخته‌شده در مکاتب طبی مختلف ازجمله یونان، هند، ایران و چین است که در سال‌های اخیر مجدد جایگاه ویژه‌ای در بین پژوهشگران و متخصصین رشته‌های مختلف پزشکی یافته‌است. درحال‌حاضر نیز در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته ازجمله آلمان، آمریکا و روسیه، صنعت زالودرمانی جایگاه ویژه خود را دارد و براساس استانداردهای تعریف‌شده، زالو تکثیر و توزیع می­گردد و در بیمارستان­ها و مراکز درمانی، براساس راهنماهای بالینی تدوین‌شده در کشورهای مختلف مورداستفاده قرارمی‌گیرد. با توجه به مستندات متعدد بالینی مرتبط با کاربرد زالودرمانی در جراحی‌های پلاستیک، بهبود پیوند اعضا و جلوگیری از احتقان پس‌از پیوند بافت، بهبود بیماری­های قلبی- عروقی، بیماری‌های التهابی و همچنین سندروم‌های درد ازجمله بیماری­های اسکلتی- عضلانی، به‌نظرمی‌رسد این روش کم‌خطر و دردسترس، درصورت ساماندهی قوانین و استانداردهای موردنیاز در کشور، می­تواند در حیطه درمان‌های مکمل، به نظام سلامت از منظر اقتصادی و کارایی، کمک شایانی نماید. در دهه اخیر، مردم با توجه به آگاهی از اثرات مثبت زالودرمانی، تمایل بیشتری به آن نشان‌داده‌اند؛ اما ازآنجاکه این خدمت در مراکز معتبر درمانی کمتر از تقاضای جامعه ارائه‌می­گردد، برخی از سودجویان از وضعیت سامان‌نیافته فعلی بهره‌برده و به درمان در مراکز غیرعلمی و غیربهداشتی می‌پردازند که علاوه‌بر ایجاد آسیب به سلامت عموم جامعه، منجر به بدبینی جامعه علمی به این درمان مفید می­گردد.

با سایت دکتر رضایی پور همراه باشید…

خرید دوره

مکانیسم درمانی و فواید زالودرمانی

بزاق زالو حاوی بیش‌از 100 ماده فعال زیستی با اثرات متفاوت درمانی است. تاکنون کارکرد تعداد کمی از آنها به‌درستی شناخته‌شده‌است. از این تعداد، می‌توان به 6دسته از کارکردهای بزاق زالو اشاره‌کرد که با یکدیگر مرتبط هستند. مجموعه این مواد و عملکرد مربوط به آنها شامل ضدانعقاد، ضددرد و ضدالتهاب، تخریب ماتریکس خارج سلولی، افزایش جریان خون، مهار عملکرد پلاکتی و ضدمیکروبی است.

زالو، پس‌از فرونمودن آرواره­های خود تا لایه­های درم پوست، ماتریکس خارج‌سلولی را توسط آنزیم‌های هیالورونیداز و کلاژناز تخریب‌کرده و با مهار چسبندگی و تجمع پلاکتی، مانع انعقاد خون شده و جریان خون را افزایش‌می‌دهد. افزایش جریان خون توسط ماده‌ای به‌نام کربوکسی پپتیداز A انجام‌می‌شود. هیالورونیداز (Orgelase) به عنوان فاکتور منتشرشونده، شناخته‌شده‌است. زالو برای حفاظت از خود، مواد ضدمیکروبی ترشح‌کرده و برای اینکه میزبان متوجه گزش نشود، مواد ضددرد و ضدالتهاب، ترشح‌می‌کند. میزان مواد ضدانعقاد موجود در بزاق هر زالو، برای منعقدنشدن 50 تا 100 سی‌سی خون، کافی است.

بیش‌ترین موارد مصرف زالوی طبی در مراکز علمی و درمانی جهان، جهت رفع احتقان به‌دنبال جراحی‌های پیوند و ترمیمی است. استفاده از زالو در موارد نکروز پیوند پوستی ناشی‌از احتقان عروقی، منجربه کاهش احتقان و افزایش خون‌رسانی و در نتیجه ممانعت از شکست درمان می­گردد. همچنین زالودرمانی در رفع هماتوم‌های بعداز جراحی و هماتوم‌های ناشی‌از تروما مؤثر است. از موارد دیگری که از زالودرمانی در جراحی‌های ترمیمی استفاده‌می‌شود، پیوند اعضا ازجمله انگشت، لب، گوش، پستان و نوک بینی است. تابه‌حال بیش‌از صدها مقاله علمی در قالب کارآزمایی­های بالینی، مرور سیستماتیک، متاآنالیز و نیز گزارش‌های موردی درباره اثرگذاری زالودرمانی در حیطه جراحی منتشرشده‌است و در برخی موارد، نویسندگان تلاش‌کرده­اند با جمع­بندی مطالعات قبلی، الگوی نسبتاًواحدی برای موارد مشابه ارائه‌دهند. همچنین در بسیاری از بیمارستان­های معتبر کشورهای توسعه‌یافته، دستورالعمل‌های یکپارچه جهت استفاده از زالوهای طبی، درنظر گرفته‌شده‌است.

زمان مناسب زالودرمانی

در منابع طب ایرانی، زمان مناسب برای انجام انواع خونگیری‌ها از جمله زالودرمانی، هفته سوم ماه قمری است. بهترین فصل، زمانی است که معتدل‌ترین آب و هوا را داشته‌باشد و در هر روز هم معتدل‌ترین ساعت روز، بهتر است. همچنین در حوادث طبیعی مانند طوفان، ماه‌گرفتگی یا خورشیدگرفتگی خونگیری مناسب نیست.

ایا زالو درمانی برای دیسک گردن مفید است

درصورت تشخیص و تجویز توسط متخصص حاذق، بله. زالودرمانی می‌تواند موجب کاهش التهاب و بهبود تورم‌های عضوی و موضعی شود.

زالو درمانی برای جوش و لک صورت خوبه یا نه   

بله. در بیماری‌های پوستی مانند آکنه، آبسه، درماتیت آتوپیک، ویتیلیگو، آلوپسی آره‌آتا، اگزما، پسوریازیس و زخم‌های دیابتی از زالودرمانی استفاده‌می‌شود. همچنین در مواردی از آکنه مقاوم و مزمن نیز، پاسخ به درمان با زالو مطلوب بوده‌است.

قبل‌از استفاده از زالو، توجه به پاکسازی عمومی، از نکاتی است که می‌تواند در درمان موفقیت‌آمیز آکنه، بسیار اثرگذار باشد. در آکنه صورت، به‌دلیل مسائل زیبایی، از زالوی کوچک استفاده‌می‌شود و به‌طورمتوسط سه‌جلسه زالودرمانی با فاصله دوهفته انجام می‌گردد.

ایا زالو درمانی برای زانو درد خوب است

در بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز زانو، کمردرد، دردهای سیاتیکی و نقرس از زالودرمانی استفاده‌می‌شود.

پیچ‌خوردگی زانو و آسیب لیگامان­ها و مینیسک، استئوآرتریت‌ها به‌ویژه آرتروز زانو، از موارد پرکاربرد زالودرمانی است. شواهد علمی متعددی منتشرشده که بطورعمده، زالودرمانی را به‌عنوان یک روش مؤثر در بهبود علائم استئوآرتریت تأیید نموده‌اند. مواد ضدالتهابی در بزاق زالو، ازجمله اگلین C و بدلین‌ها و مواد ضددرد، سبب کاهش التهاب، کاهش درد و بهبود علایم استئوآرتریت می‌گردند. همچنین ماده شبیه‌به هیستامین و استیل‌کولین ترشح‌شده در بزاق زالو، سبب اتساع عروقی و بهبود جریان خون در ناحیه موردنظر می‌شوند. همچنین بهبود بیماری­هایی از جمله استئوآرتریت مفصل کارپومتاکارپ، اپی‌کندلیت خارجی مزمن و نقرس حاد طی کارآزمایی­های بالینی گزارش‌شده‌است.

در آرتروز زانو، 6-2 زالو در اطراف مفصل زانو قرارداده‌می‌شود. درمان به‌صورت تک‌جلسه یا دوجلسه به فاصله یک یا دو هفته انجام‌می‌شود؛ اما به‌طورکلی ارزیابی تعداد جلسات، تعداد و اندازه زالو، با نظر پزشک معالج است. توصیه‌می­شود در صورت امکان، در هرجلسه فقط یک زانو تحت زالودرمانی قرارگیرد.

زالو درمانی برای ریزش موی سکه ای

باتوجه به تأثیر قابل‌توجه زالودرمانی در افزایش خونرسانی ناحیه‌ای، درصورت تشخیص پزشک حاذق، می‌توان از این روش، به‌دنبال روش‌های درمانی عمومی و موضعی بهره‌گرفت.

تاثیر زالو درمانی بر گرفتگی رگهای قلب

بزاق زالو، با داشتن مواد ضدانعقاد بسیار مؤثر، می‌تواند به کاهش پلاک‌های عروقی ازجمله در عروق قلبی، افزایش خون‌رسانی به قلب، به کاهش نارسایی قلبی (CHF) و فشار خون، بیماری‌های ایسکمیک قلبی و آمبولی شریانی کمک‌کند.

آیا زالو درمانی برای میگرن خوب است

بله. زالودرمانی در بعضی از انواع سردرد مانند سردرد میگرنی و سردرد ناشی‌از تنش عضلانی (Tention) مؤثر است.

جلسات زالودرمانی جهت سردرد، حداکثر تا سه‌جلسه هر دوهفته یک‌بار، براساس میزان قدرت تحمل و پاسخ‌دهی بیمار قابل‌تکرار است. پیشنهادمی­شود از گذاشتن همزمان زالو در پشت گوش و ناحیه گیجگاهی پرهیزشود.

ایا زالو درمانی برای دیابت مفید است

بله. از زالودرمانی استفاده‌های جالب‌توجهی در درمان زخم پای دیابتی، کاهش نوروپاتی دیابتی و جلوگیری از قطع عضو می‌شود.

آیا زالو درمانی برای بواسیر مفید است

بله. در مطالعات انجام‌گرفته، استفاده از زالو در اطراف ناحیه مقعدی، به کاهش درد، خونریزی، خارش و تورم بواسیر (هموروئید) کمک‌می‌کند.

برای این هدف، 4-3 زالو اطراف ناحیه قرارمی‌دهند. به‌دلیل آلودگی منطقه، باید مراقبت­های بهداشتی لازم پس‌از زالواندازی، به منظور پیشگیری از عوارض احتمالی، موردتوجه قرارگیرد. تعداد جلسات زالودرمانی، به‌طورمتوسط 5-3 جلسه به فاصله 5 تا 7 روز یک‌بار به‌مدت یک‌ماه، براساس شرایط بیمار و با تشخیص پزشک است. مانند سایر بیماری­ها، اقدامات درمانی اولیه، به‌ویژه ایجاد لینت طبع و اصلاح مزاج پیش‌از هرگونه درمان تهاجمی مانند زالودرمانی، ضروری است.

زالو درمانی برای رفع سیاهی دور چشم

گرچه این روش درمانی در بهبود سیاهی زیر چشم مؤثر است، ولی توصیه‌می‌شود برای هر درمانی، از روش‌های کمتر تهاجمی استفاده‌شود.

زالو درمانی برای سندروم روده تحریک پذیر

شواهد علمی و تجارب بالینی قابل‌توجهی برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر با زالودرمانی دردست نیست.

زالو درمانی برای لخته خون در پا   

مطالعات اولیه در بیماران دچار عروق واریسی، بیانگر تاثیر نسبی زالودرمانی در بیماران مبتلا به واریس عروقی خصوصاً در کاهش ورم، درد و تیرگی پوست ناشی‌از واریس بوده‌است. تعداد زالو 5-3 عدد در هفته بمدت 4-2 هفته توصیه می­شود، این موارد بر اساس شدت و وسعت واریس­ها و شرایط بیمار با تشخیص پزشک است. همچنین ویژگی‌های ضدانعقادی بزاق زالو، آن را به یکی از درمان‌های مؤثر ترومبوز ورید عمقی (DVT)، نارسایی وریدی، واریس و… بدل‌کرده‌است.

خون دادن بهتر است یا زالو درمانی

خون‌دادن یک عمل انسان‌دوستانه و یک وظیفه اخلاقی و انسانی است که آثار درمانی خوبی هم دارد ولی زالودرمانی یک روش درمانی جدی و تهاجمی است که حتما باید با تشخیص و تجویز پزشک متخصص و کاربلد انجام‌شود و می‌تواند عوارض خاص خود را هم داشته‌باشد.

سوالات متداول:

زالو درمانی چند ساعت طول می کشد

مرحله مکیدن خون توسط زالو، به‌طور متوسط 60-20 دقیقه ادامه‌می‌یابد و سپس زالو جدامی‌شود. این زمان، گاه تا 120 دقیقه افزایش‌می‌یابد. طول مدت به عوامل متعددی بستگی دارد. پرخونی یا کم‌خونی عضو، اندازه زالو، میزان گرسنگی زالو و شرایط محیطی، از این جمله هستند. هر زالو، براساس اندازه خود، 15-5 میلی‌لیتر خون می‌مکد. بهتر است اجازه‌داده‌شود تا زالو خودبه‌خود جداشود مگر در شرایطی مانند آلرژی یا سنکوپ که اتمام زالودرمانی ضرورت داشته‌باشد.

تورم غدد لنفاوی بعد از زالو درمانی

با توجه به احتمال ایجد التهاب مختصر و همچنین احتمال اندک عفونت پس‌از زالودرمانی (درصورت عدم رعایت اصول بهداشتی اولیه)، تورم غدد لنفاوی غیرممکن نیست ولی احتمال آن بسیارکم است.

فصد خون بهتر است یا زالو درمانی

خروج خون به‌صورت فصد، حجامت یا زالو، از روش‌های درمانی در طب ایرانی هستند که هریک با تشخیص و تجویز پزشک انجام‌می‌شوند و لزوما جایگزین هم نیستند. اما در مواردی که انجام حجامت میسر نباشد، مانند زمانی که قراردادن مَحجَمه (شیشه یا لیوانی که با آن حجامت انجام‌می‌شود) امکان‌پذیر نیست، از زالو به‌عنوان جایگزین استفاده‌می‌شود. براساس منابع مکتوب طب ایرانی، در افراد مسن، کودکان و کسانی که تحمل درد ناشی از تیغ را ندارند، بهتر است به‌جای فصد، از زالو بهره‌برد.

البته به‌جز توجه خاص به خونگیری، حکمای طب ایرانی استفاده از زالو را در درمان برخی بیماری‌ها به‌ویژه بیماری­های پوستی، مؤثر یافته‌بودند.

بعد از زالو درمانی چرا خارش میگیری

ماده‌ای شبیه به هیستامین در بزاق زالو وجوددارد که سبب اتساع و افزایش نفوذپذیری عروقی به‌صورت موضعی می‌شود. همین ماده می‌تواند منجربه بروز علائم حساسیتی مانند خارش در فرد بشود. خارش موضعی بیشترین علامتی است که در بیماران مشاهده‌می‌شود. به‌طورمعمول خارش 2 تا 3 روز ادامه‌خواهدداشت. در منابع طب ایرانی توصیه‌شده که گذاشتن بادکش پس‌از جداشدن زالو، بر روی محل گزش و خارج‌نمودن کمی خون، سبب کاهش خارش پس‌از زالودرمانی می­گردد. درصورت غیرقابل‌تحمل‌بودن خارش، می­توان به‌مدت یکی‌دو روز از داروی­های آنتی‌هیستامین استفاده‌نمود.

چرا بعد از زالو درمانی نباید خوابید

لازم است پس‌از زالودرمانی، تا 6ساعت از خوابیدن بپرهیزید؛ چراکه امکان خونریزی وجوددارد و بهتر است فرد هشیار باشد. بعضی نیز به سردی مزاج خواب اشاره‌کرده‌اند که پاسخ علمی و درستی نیست.

چه کسانی نباید زالو درمانی کنند   

از منظر منابع طب ایرانی و مطالعات اخیر، انجام زالودرمانی در مواردی منع‌شده‌است. ضعف عمومی، کم‌خونی، بارداری، شیردهی، بیماری‌های شدید ناتوان‌کننده، اختلالات انعقادی، هموفیلی، نقص ایمنی، لوکمی، عفونت خونی، نارسایی شریانی و شلی اندام‌ها، از این جمله هستند. در طی دوران قاعدگی نیز زالودرمانی مجاز نیست.

افرادی که تجربه قبلی عوارض ناشی‌از زالودرمانی، حساسیت دارویی یا سابقه آلرژی دارند نیز نباید از این روش استفاده‌کنند. همچنین در کسانی‌که سابقه ایجاد اسکار شدید یا بافت کلوئید در محل زخم دارند، زالودرمانی مجاز نیست. کم‌فشاری شدید خون، کاشکسی و بیماری‌های کبدی و مجاری صفراوی جبران‌نشده، از موارد دیگری هستند که زالودرمانی منع‌شده‌است.

اگر بیمار به دلایلی همانند اهدای خون، فصد، جراحی، قاعدگی، اسهال و استفراغ در روزهای اخیر، خون یا آب و الکترولیت زیاد ازدست‌داده‌باشد، انجام زالودرمانی مجاز نیست.

همچنین، زالودرمانی در سنین کمتر از 2 سال و بیش از 60 سال، بجز موارد خاص و با صلاحدید و تشخیص پزشک معالج، توصیه‌نمی­گردد.

منبع:

کتاب زالودرمانی مستند بر شواهد بالینی، گروه نویسندگان، زیر نظر دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، نشر ترنجان​

نوشته‌های مرتبط

حجامت از دیدگاه طب سنتی+(نکات طلائی) رژیم های لاغری رایج در دنیا[انواع+اشتباهات رایج+جدول غذایی] درمان اختلال خواب با طب سنتی (علل+توصیه+راهکار+انواع) محدودیت کودکان در مصرف داروهای گیاهی سنتی+دستورالعمل ها